Zielone Świątki współcześnie znane są jako święto chrześcijańskie związane z Zesłaniem Ducha Świętego, obchodzone 50 dni po Wielkanocy. Jego tradycja ma jednak swoje korzenie w starosłowiańskich obrzędach wiosennych, mających związek z oczekiwaniem na nadejście lata. Jak wyglądały Zielone Świątki u Słowian? Dowiesz się z naszego artykułu.
Słowiańskie Zielone Świątki
Przedchrześcijańskie obchody święta wiosny świętowane były hucznie, a Stado należało do jednych z nich. Te słowiańskie Zielone Świątki związane były z kultem płodności. Długosz w Kronice opisuje je jako wyjątkowo radosne, obfitujące w śpiewy i tańce. O słowiańskich Zielonych Świątkach wspomina także Kosmas z Pragi. Według źródeł to pogańskie święto, nazywane rusałczym tygodniem, obchodzone było również na obszarze Rusi.
Kalendarz słowiański: Stado
To święto związane z okresem Zielonych Świątek, przypadające w okolicach maja, podczas którego urządzano igrzyska ku czci bogów. Wiązało się ono, jak większość słowiańskich świąt i obyczajów, z naturą. Wiosna w pełnym rozkwicie skłaniała do celebracji tryumfu nowej, życiodajnej pory roku, zwiastującej nadejście lata. Zielone Święta związane były z magicznymi praktykami, które zapewnić miały obfite plony, a także ochronić przed demonami wodnymi. Palono ogniska, domy przyozdabiano tatarakiem, kwiatami, a także zielonymi gałązkami. Przy obejściu stawiano młode brzózki. Przystrajanie domostw świeżymi kwiatami i roślinami nazywano majeniem. Młodzież wiejska obojga płci dzieliła się na mniejsze grupy (stada) i chętnie uczestniczyła w obchodach Święta Wiosny świętując, ucztując i tańcząc przy ogniu. Pasterze palili ogniska i fakły, czyli pochodnie z kory młodego świerku. Obchodzono z nimi pola aby odpędzić złe duchy. Zwyczaj ten przetrwał aż do dziś wśród górali na Podhalu. Na ziemi dobrzyńskiej bydło okadzano dymem z ziół i zdobiono wieńcami, a po jego grzbietach toczono jajka, uznawane za symbol płodności.
Święto Zielone Świątki u Słowian przybierało różne formy i nazwy, w zależności od regionu:
- • Sobótka w południowej Polsce,
- • Palinocka na Podlasiu.
Zielonoświątkowe zwyczaje palenia ognisk i urządzania hucznych uczt to tradycja, która przetrwała aż do połowy XX wieku, choć już w 1408 roku synod krakowski oficjalnie potępił tego typu obrzędy i święta pogańskie, krytykując je za lubieżność i oddawanie się rozpuście. W XVI wieku, według historyka, Karola Potkańskiego, święto zostało schrystianizowane, a jego pozostałością jest odpust zielonoświątkowy.
Tradycja słowiańskich Zielonych Świątek dziś
Choć słowiańska tradycja Zielonych Świątek nie jest już kultywowana tak jak kiedyś, to jednak pamięć o niej przetrwała. Miłośnicy kultury Słowian organizują spotkania, których harmonogram nawiązuje do przedchrześcijańskich obchodów święta wiosny. Te imprezy tematyczne uzupełniane są nierzadko o serie wykładów dotyczących historii i tradycji Słowian, koncerty zespołów folklorystycznych, czy nawiązujących do tradycji Zielonych Świątek u Słowian zabaw.
Współczesne chrześcijańskie święto Zielone Świątki ma swoje korzenie w tradycjach pogańskich. Przedchrześcijańskie obchody Święta Wiosny wiązały się z kultem natury i płodności. Radość z nadejścia życiodajnej pory roku i oczekiwania na lato była powodem do organizacji igrzysk oraz uczt, których datę Słowianie wyznaczali o świętowane parę tygodni wcześniej Jare Gody.
Oferowane przez sklep internetowy SLAVA koszulki słowiańskie przedstawiają grafiki związane z symbolami i postaciami ze świata Słowian.
