Noc Kupały, kupalnocka, palinocka… Nazwy tego święta związanego z letnim przesileniem słońca różnią się od siebie w zależności od regionu. Jedno jest pewne - ta magiczna noc obchodzona ok. 21-22 czerwca jest bardzo silnie związana z wierzeniami słowiańskimi.
Geneza słowa
Skąd pochodzi nazwa ”noc Kupały”? Może wywodzić się od bogini czy też boga płodności Kupały, być słowiańskim zawołaniem lub odnosić się do kąpieli - ostatecznie nie wiadomo. Informacje na ten temat są dość skąpe. Wiadomo jednak, że z czasem, w wyniku chrystianizacji, kościół chrześcijański próbował najpierw wyplenić pogański obrządek, a gdy to się nie udało - stworzyć alternatywę. Tym świętem zastępczym stała się noc świętojańska - przesilenie dnia z nocą czczone w sobotę przed Zielonymi Świątkami, tj. 23.06, w wigilię Jana - stąd nazwa sobótka. Współcześnie nazwy noc świętojańska, Noc Kupały i sobótka używane są wymiennie.
***
|
Mitologia słowiańska to temat, który jest Ci bliski? Sprawdź ofertę Slava.pl! Oferujemy wysokiej jakości koszulki słowiańskie damskie i męskie. To projekty ozdobione grafikami polskich twórców, które są interpretacją słowiańskich bóstw i demonów. |
Czym było to święto i jak wyglądać mogło w przeszłości? Obrządek świętojański rozpoczynał się w dzień św. Jana, po zachodzie słońca. Wszystkie ogniska w wiosce zostały gaszone, by zapalić wspólnie to jedno - młodzi mężczyźni układali na wzgórzu drewniany stos i palili ogień. Ogniska w tę noc nazywane były kupalnocką. Przynoszono dużo jedzenia, picia, i biesiadowano wspólnie. Obrzędy ognia i wodyZwyczaje wiążące się z Nocą Kupały zapewnić miały zdrowie, szczęście i urodzaj, oddawano cześć żywiołom ognia i wody. Palono ogniska i odprawiano dookoła nich tańce, które miały chronić przed złymi mocami i chorobami. Według słowiańskich wierzeń, kąpiele przed nocą Kupały były niebezpieczne. Wodnice, utopce i inne wodne demony czyhały w głębinach na spragnionych ochłody nierozważnych śmiałków. Dopiero o świcie, kiedy następowało przesilenie, kąpiel stawała się bezpieczna. Święto kobietKobiety, a w szczególności młode dziewczyny, zbierały się w tę magiczną noc w pobliżu rzeki, paliły kupalnockę, biesiadowały, śpiewały i tańczyły dookoła ognia. Rzucały też po gałązce przyniesionych wcześniej ziół - dym miał zabezpieczyć je od złego. Resztę zabierały do domów i przystrajały nimi strzechy chat i budynków. Ogniska symbolizowały miłość, w ich blasku młode dziewczyny snuły opowieści i marzenia o dalszym życiu, a także wiły wianki. |
Wiła wianki i wrzucała je do falującej wody…Puszczanie wianków na wodę to dawny zwyczaj, znany od wieków. Był wróżbą, która przepowiadała przyszłość młodym dziewczynom. Na każdym z puszczonych na wodę wianków zapalona była świeczka, młodzi chłopcy wyruszali z drugiego brzegu rzeki i z łódek usiłowali złapać wieniec należący do dziewczyny, z którą się potajemnie umówili, lub która im się podobała. Jeśli wianek:
Noc Kupały rządziła się trochę innymi prawami: w tę noc magiczną dozwolone było więcej, również samotny spacer pod pretekstem poszukiwania kwiatu paproci skojarzonej przez wianek pary. Reguły i zasady dotyczące wstrzemięźliwości seksualnej były w tę noc zawieszone, nie bez przyczyny wzięło się więc określenie Nocy Kupały jako słowiańskich walentynek. Kwiat paprociNoc świętojańska miała moc czarodziejską - i to nie tylko dlatego, że sprzyjała zakochanym. Według wierzeń w tę noc zakwitał kwiat paproci, zwany inaczej perunowym. Mógł go znaleźć jedynie człowiek sprawiedliwy, bez najmniejszej skazy na sumieniu. Taki, który nie wyrządził nikomu nigdy żadnej krzywdy. Wielu szukało, nikt jednak go nie znalazł. |
Perun to słowiańskie bóstwo, jedno z najważniejszych w panteonie bogów słowiańskich. Uosobienie gromowładcy, boga grzmotów i piorunów. Sklep Slava.pl oferuje koszulki z motywem słowiańskim, m.in. z symbolem gromowładcy. |
***
Siła tradycji jest ogromna, święto to trwało długie wieki mimo wyraźnego sprzeciwu i oburzenia duchowieństwa. Do dziś organizowane są wydarzenia o bardziej już symbolicznym charakterze, które nawiązują do słowiańskich obrzędów - puszczanie wianków na wodę w Krakowie czy Warszawie oraz Noc Kupały w Poznaniu, podczas której tysiące osób puszczało w niebo chińskie, papierowe lampiony.
Oferowane przez sklep internetowy SLAVA koszulki słowiańskie przedstawiają grafiki związane z symbolami i postaciami ze świata Słowian.
